[ Ετήσιο πολιτικό και πολιτιστικό συνέδριο που οργανώνει η Καθολική Meeting for Friendship Amongst Peoples Foundation]
Πριν απο δώδεκα χρόνια, η χρηματοπιστωτική κρίση προκάλεσε τη μεγαλύτερη οικονομική καταστροφή που είδαμε ποτέ σε περίοδο ειρήνης. Στη συνέχεια, βιώσαμε μια δεύτερη ύφεση στην Ευρώπη, από όπου προέκυψε περαιτέρω απώλεια απασχόλησης. Ακολούθως, εμφανίστηκε η κρίση του ευρώ ακολουθούμενη από πιέσεις ύφεσης και αποπληθωρισμού. Κατορθώσαμε να ξεπεράσουμε όλες αυτές τις δοκιμασίες.
Ακριβώς την στιγμή που η εμπιστοσύνη είχε επιστρέψει και η οικονομική ανάκαμψη είχε αρχίσει μας έπληξε ακόμη ισχυρότερα το ξέσπασμα του κοροναϊού. Η πανδημία δεν προκάλεσε μόνο οικονομική ζημία, απειλεί να υπονομεύσει τον ιστό της κοινωνίας μας όπως την γνωρίζουμε. Διαχέει αβεβαιότητα, καταστρέφει την απασχόληση, παραλύει την κατανάλωση και τις επενδύσεις.
Μετά από μια τέτοια διαδοχή κρίσεων, οι επιδοτήσεις που παρέχονται σε πολλές χώρες είναι μια πρώτη μορφή στήριξης από την κοινωνία για όσους έχουν πληγεί περισσότερο, και ιδίως για εκείνους που έχουν προσπαθήσει τόσο σκληρά να ανακτήσουν τη θέση τους στον κόσμο. Οι επιδοτήσεις θα τους επιτρέψουν να επιβιώσουν, να ξεκινήσουν ξανά. Αλλά πρέπει να κάνουμε ακόμη περισσότερα για να βοηθήσουμε τους νέους: τελικά, οι επιδοτήσεις θα τελειώσουν, αλλά θα μείνουμε με ελλείψεις επαγγελματικών προσόντων και εμπειρίας, θέτοντας σε κίνδυνο τόσο την ελευθερία επιλογής τους όσο και το μελλοντικό τους εισόδημα.
Η κοινωνία στο σύνολό της δεν μπορεί να δεχτεί έναν κόσμο χωρίς ελπίδα. Αντ' αυτού, συγκεντρώνοντας την συλλογική μας ενέργεια και την αίσθηση ενός κοινού σκοπού, πρέπει να αναζητήσουμε τον δρόμο της ανοικοδόμησης.
Στις σημερινές συνθήκες, αυτός ο δρόμος απαιτεί ρεαλισμό. Δεν ξέρουμε πότε θα βρεθεί ένα εμβόλιο ή πώς θα μοιάζει ο κόσμος μας τότε. Οι απόψεις διίστανται μεταξύ εκείνων που πιστεύουν ότι όλα θα ξαναγίνουν όπως ήταν πριν, και εκείνων που βλέπουν αυτήν την κρίση ως την αρχή μιας περιόδου βαθιών αλλαγών. Η πραγματικότητα το πιθανότερο θα είναι κάπου ανάμεσα: σε ορισμένους τομείς δεν θα αλλάξουν πολλά. Σε άλλους, οι υπάρχουσες τεχνολογίες μπορούν και θα προσαρμοστούν γρήγορα. Ακόμα άλλοι τομείς θα επεκταθούν και θα αναπτυχθούν καθώς προσαρμόζονται στα νέα πρότυπα ζήτησης και συμπεριφορών που παράγονται από την πανδημία. Αλλά για άλλους, η δραστηριότητα είναι απίθανο να επιστρέψει στα ίδια επίπεδα που επικρατούσαν πριν από την πανδημία.
Πρέπει να αποδεχτούμε το αναπόφευκτο της αλλαγής με ρεαλισμό και, τουλάχιστον μέχρι να βρεθεί μια θεραπεία, πρέπει να προσαρμόσουμε τις συμπεριφορές και τις πολιτικές μας. Αλλά δεν πρέπει να παραιτηθούμε από τις αρχές μας. Η οικονομική πολιτική δεν πρέπει να επιδεινώσει την αβεβαιότητα που προκαλείται ήδη από την πανδημία και την ταχεία αλλαγή. Διαφορετικά, θα καταλήξουμε στο έλεος της αβεβαιότητας αντί να την ελέγξουμε. Θα χαθούμε.
Τα λόγια της «Προσευχής της Γαλήνης» του Reinhold Niebuhr μας έρχονται στο νου :
"Κύριε δώσε μου την ηρεμία να δεχτώ τα πράγματα που δεν μπορώ να αλλάξω. Το θάρρος να αλλάξω τα πράγματα που μπορώ να αλλάξω. Και την σοφία να καταλαβαίνω τη διαφορά ".
Επομένως, το μήνυμά μου σήμερα δεν αποτελεί μάθημα οικονομικής πολιτικής. Είναι μια έκληση ηθικής φύσης να αντιμετωπίσουμε μαζί τις προκλήσεις της ανοικοδόμησης και να επιβεβαιώσουμε εκ νέου τις αξίες και τους στόχους επί των οποίων θέλουμε να ανοικοδομήσουμε τις κοινωνίες και τις οικονομίες μας, στην Ιταλία και στην Ευρώπη.
Κατά το δεύτερο τρίμηνο του 2020, η οικονομία συρρικνώθηκε με ρυθμό συγκρίσιμο με εκείνο που βίωσαν οι μεγάλες χώρες κατά τον Β 'Παγκόσμιο Πόλεμο. Η ελευθερία κινήσεών μας περιορίστηκε. Έχουμε θυσιάσει πολλές πτυχές των ανθρώπινων επαφών και αλληλεπιδράσεων, τόσο σωματικών όσο και ψυχολογικών. Ολόκληροι τομείς της οικονομίας υπολειτουργούν ή έχουν τεθεί εκτός λειτουργίας. Έχουμε δει μια δραματική αύξηση του αριθμού των ατόμων που δεν μπορούν να εργαστούν, κάτι που οι πρώτες εκτιμήσεις υποδηλώνουν ότι θα είναι δύσκολο να αντιστραφεί γρήγορα, και αναγκαστήκαμε να κλείσουμε σχολεία και άλλους χώρους μάθησης, διακόπτοντας τους επαγγελματικούς και εκπαιδευτικούς δρόμους πολλών. Όλα αυτά έχουν εντείνει τις ανισότητες.
Δεν έχουμε βιώσει καταστροφή φυσικού κεφαλαίου σε επίπεδα συγκρίσιμα με εκείνα του πόλεμου. Αλλά πολλοί σήμερα φοβούνται μια καταστροφή του ανθρώπινου κεφαλαίου σε έκταση πρωτοφανή μετά από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.
Αντιμέτωποι με αυτήν την τρομακτική προοπτική, οι κυβερνήσεις - υποστηριζόμενες από τις κεντρικές τράπεζες - ανταποκρίθηκαν με έκτακτα μέτρα για τη στήριξη της απασχόλησης και του εισοδήματος. Πληρωμές φόρου έχουν ανασταλεί ή αναβληθεί. Ο τραπεζικός τομέας έχει κινητοποιηθεί για να συνεχίσει να παρέχει πίστωση σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά. Κατά συνέπεια, τα δημοσιονομικά ελλείμματα και το δημόσιο χρέος έχουν αυξηθεί σε πρωτοφανή επίπεδα για εποχή ειρήνης.
Αφήνοντας κατά μέρος την εθνική ατζέντα μεμονωμένων κυβερνήσεων, η κατεύθυνση αυτής της κοινής απάντησης ήταν σωστή. Και για να το διευκολύνουμε, πολλοί από τους κανόνες υπό τους οποίους λειτουργούσαν οι οικονομίες μας έχουν ανασταλεί ρεαλιστικά, όπως υπαγορεύεται από τις μεταβληθείσες συνθήκες.
Τα λόγια του John Maynard Keynes, του πιο σημαντικού οικονομολόγου του 20ού αιώνα, μας θυμίζουν ότι «Όταν αλλάζουν τα δεδομένα, αλλάζω άποψη. Τι κάνετε εσείς κύριε; ». Η κινητοποίηση όλων των διαθέσιμων πόρων για την προστασία των εργαζομένων και των επιχειρήσεων που αποτελούν τον ιστό των οικονομιών μας απέτρεψε μια αναπόφευκτη οικονομική βυποχώρηση να μετατραπεί σε παρατεταμένη βαθειά ύφεση.
Αλλά η κατάσταση έκτακτης ανάγκης και τα μέτρα που δικαιολογεί δεν θα διαρκέσουν για πάντα. Τώρα είναι η ώρα να δείξουμε σοφία στην επιλογή του μέλλοντος που θέλουμε να οικοδομήσουμε.
Συγκεκριμένα, το γεγονός ότι η ευελιξία και ο ρεαλισμός είναι απαραίτητες για τη διακυβέρνηση σήμερα δεν πρέπει να μας οδηγήσει στην απόρριψη των αρχών στις οποίες στηριζόμαστε μέχρι τώρα. Η ξαφνική εγκατάλειψη οποιουδήποτε εθνικού ή διεθνούς πλαισίου αναφοράς οδηγεί σε αποπροσανατολισμό.
Μετά το πέρας της Μεγάλης Χρηματοπιστωτικής Κρίσης, είδαμε ήδη τη διάβρωση αρχών που προηγουμένως θεωρούνταν θεμελιώδεις: τη δικαιοδοσία του ΠΟΕ, και μαζί του το πλαίσιο της πολυμέρειας που διέπει τις διεθνείς σχέσεις από το τέλος του Β 'Παγκοσμίου Πολέμου. Αυτά τέθηκαν υπό αμφισβήτηση από τις ίδιες τις χώρες που τα σχεδίασαν - τις Ηνωμένες Πολιτείες - και εκείνες που επωφελήθηκαν περισσότερο από αυτά: την Κίνα. Αλλά δεν αμφισβητήθηκαν ποτέ από την Ευρώπη, η οποία μέσω του δικού της συστήματος κοινωνικής προστασίας είχε μετριάσει μερικές από τις πιο σοβαρές και άδικες συνέπειες της παγκοσμιοποίησης.
Παρατηρήσαμε επίσης την αδυναμία επίτευξης μιας παγκόσμιας συμφωνίας για το κλίμα και τις συνέπειές της υπερθέρμανσης του πλανήτη. Εδώ στην Ευρώπη, είδαμε την κριτική για το ευρωπαϊκό οικοδόμημα που μετατρέπεται σε αυξανόμενο σκεπτικισμό, ειδικά μετά την κρίση του δημόσιου χρέους της ζώνης του ευρώ, για ορισμένους από τους κανόνες που θεωρούνται απαραίτητοι για τη λειτουργία του: κανόνες του Συμφώνου Σταθερότητας, της ενιαίας αγοράς, του ανταγωνισμού και των κρατικών ενισχύσεων - κανόνες που στη συνέχεια τέθηκαν σε αναστολή ή χαλάρωσαν μετά την πανδημία.
Η ανεπάρκεια ορισμένων από αυτές τις ρυθμίσεις είχε γίνει από καιρό εμφανής. Όμως, λόγω αδράνειας, ατολμίας ή προτεραιότητας βραχυπρόθεσμων και κεκτημένων συμφερόντων, δεν διορθώθηκαν γρήγορα, όπως είχε γίνει - τουλάχιστον εν μέρει - για τον χρηματοπιστωτικό τομέα. Αντ 'αυτού, αφέθηκαν να εξελιχθούν σε ένα κύμα λαϊκίστικων διαδηλώσεων και μια γενικευμένη διαμαρτυρία ενάντια στην υπάρχουσα τάξη πραγμάτων.
Αυτή η αβεβαιότητα σχετικά με το πλαίσιο αναφοράς - η οποία είναι συνηθισμένη όταν αμφισβητείται μια παλιά τάξη πραγμάτων και δεν έχει ακόμη εμφανιστεί η διαδοχή κατάσταση - ενισχύθηκε από την πανδημία. Η κοινωνική αποστασιοποίηση είναι υπό τις παρούσες συνθήκες συλλογική αναγκαιότητα. Αλλά είναι μια κατάσταση θεμελιωδώς αφύσικη για κοινωνίες που έχουν βασιστεί στην ανταλλαγή, τη διαπροσωπική επικοινωνία και την κοινή χρήση. Η αβεβαιότητα για το πότε θα βρεθεί το εμβόλιο και θα μπορέσουμε να επιστρέψουμε σε πιο φυσιολογικές σχέσεις, είναι βαθύτατα αποσταθεροποιητική.
Πρέπει τώρα να προσαρμόσουμε, και όχι να εγκαταλείψουμε, τις αρχές που μας καθοδήγησαν στο παρελθόν. Πρέπει να επιβεβαιώσουμε την προσήλωσή μας στην Ευρώπη και τους κανόνες ευθύνης της, αλλά και να αναγνωρίσουμε την κοινή μας αλληλεξάρτηση και αλληλεγγύη. Πρέπει να δεσμευτούμε για την πολυμέρεια και για την διεθνή νομιμότητα. Το μέλλον δεν μπορεί να στερείται σημείων αναφοράς - κάτι που θα οδηγούσε, όπως έγινε σε προηγούμενες περιόδους όπως η δεκαετία του 1970, σε ακανόνιστες και λιγότερο αποτελεσματικές πολιτικές, σε λιγότερη εσωτερική και εξωτερική ασφάλεια, σε υψηλότερη ανεργία . Προϋπόθεση όμως είναι να υπάρξουν ριζικές μεταρρυθμίσεις στο παρόν. Και πρέπει να σκεφτούμε πάνω σε αυτά άμεσα.
Πρέπει να εμπνευστούμε από εκείνους που συμμετείχαν στην παγκόσμια ανοικοδόμηση, στην ανοικοδόμηση της Ευρώπης και της Ιταλίας μετά τον Β 'Παγκόσμιο Πόλεμο. Σκεφτείτε, για παράδειγμα, εκείνους τους ηγέτες που, εμπνευσμένοι από τον Κέινς, συναντήθηκαν στο Μπρετόν Γουντς το 1944 για να δημιουργήσουν το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, ή τον Αλκίντε ντε Γκάσπερι, ο οποίος το 1943 εξέθεσε το όραμά του για μια μελλοντική ιταλική δημοκρατία, καθώς και τους πολλούς άλλους, στην Ιταλία, την Ευρώπη και σε όλο τον κόσμο, που σκέφτονταν και προετοιμάζονταν για την περίοδο μετά τον πόλεμο. Οι προβληματισμοί τους για το μέλλον ξεκίνησαν πολύ πριν από το τέλος του πολέμου και παρήγαγαν τούς θεμελιώδεις κανόνες του παγκόσμιου συντονισμού του και της ευρωπαϊκής συγκρότησης που γνωρίζουμε από τότε. Είναι πιθανό ότι αυτοί οι ευρωπαϊκοί κανόνες δεν θα επανενεργοποιηθούν για μεγάλο χρονικό διάστημα και σίγουρα όχι στην τρέχουσα μορφή τους. Έτσι, η άμεση αναζήτησή μας για μια νέα κατεύθυνση πρέπει να επιχειρήσει να ορίσει τα νέα χαρακτηριστικά τους.
Πράγματι, ακριβώς επειδή η οικονομική πολιτική σήμερα είναι πιο ρεαλιστική και οι ηγέτες μπορούν να την ασκήσουν με μεγαλύτερη διακριτική ευχέρεια, πρέπει να είμαστε πολύ σαφείς σχετικά με τους στόχους που θα θέσουμε.
Ένα πλαίσιο στο οποίο οι μακροπρόθεσμοι στόχοι συνδέονται στενά με τους βραχυπρόθεσμους είναι απαραίτητο για την αποκατάσταση της βεβαιότητας και της προβλεψιμότητας στα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις. Αλλά αναπόφευκτα αυτό θα συνοδεύεται από υψηλό χρέος για μεγάλο χρονικό διάστημα. Αυτή η αύξηση του χρέους θα είναι βιώσιμη - δηλαδή, θα συνεχίσει να χρηματοδοτείται στο μέλλον από τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα, από τους αποταμιευτές, από τις αγορές - μόνο εάν χρησιμοποιείται για παραγωγικούς σκοπούς: επενδύσεις σε ανθρώπινο κεφάλαιο, σε κρίσιμες υποδομές παραγωγής, στην έρευνα. Σε αυτήν την περίπτωση, θα θεωρηθεί ως «καλό» χρέος.
Εάν, ωστόσο, το χρέος χρησιμοποιηθεί για μη παραγωγικούς σκοπούς, θα θεωρηθεί ως «κακό» χρέος και η βιωσιμότητά του θα διαβρωθεί. Τα χαμηλά επιτόκια δεν αποτελούν από μόνα τους εγγύηση βιωσιμότητας: η αντίληψη για την ποιότητα του χρέους είναι εξίσου σημαντική. Και όσο περισσότερο επιδεινώνεται η αντίληψη αυτή, τόσο πιο αβέβαιο θα γίνει το πλαίσιο αναφοράς μας, πρα θα έθετε σε κίνδυνο την απασχόληση, τις επενδύσεις και την κατανάλωση.
Η επιστροφή στην ανάπτυξη - σε ένα όμως τύπο ανάπτυξης που θα σέβεται το περιβάλλον και δεν θα ευτελίζει τον άνθρωπο - έχει επίσης γίνει απόλυτα επιτακτική ανάγκη. Αυτό είναι ζωτικής σημασίας για να διασφαλιστεί πως οι οικονομικές πολιτικές που εφαρμόζονται σήμερα είναι βιώσιμες, παρέχουν εισοδηματική ασφάλεια, ειδικά για τους φτωχότερους, ενισχύουν την κοινωνική συνοχή που είναι εύθραυστη από τις επιπτώσεις της πανδημίας και τις δυσκολίες που θα δημιουργήσει η έξοδος από την ύφεση τους επόμενους μήνες. Να χτίσουμε ένα μέλλον του οποίου το περίγραμμα να είναι ήδη ορατό στις κοινωνίες μας σήμερα.
Αυτός ο στόχος είναι δύσκολος αλλά δεν είναι ανέφικτος εαν καταφέρουμε να διαλύσουμε την αβεβαιότητα που κυριαρχεί στις χώρες μας σήμερα. Βλέπουμε τώρα την οικονομική δραστηριότητα να ανακάμπτει καθώς οι οικονομίες μας ανοίγουν ξανά. Ωστόσο παρακολουθούμε την κατάρρευση του ΑΕΠ, η οποία σε ορισμένες χώρες έχει πέσει στα επίπεδα των μέσων της δεκαετίας του 1990, το διεθνές εμπόριο, η εγχώρια κατανάλωση (το ποσοστό αποταμίευσης των νοικοκυριών στη ζώνη του ευρώ έφτασε το 17%, από 13% στο τέλος του προηγούμενου έτους), οι ιδιωτικές επενδύσεις - όλα αυτά θα μειωθούν. Μια πραγματική ανάκαμψη της κατανάλωσης και των επενδύσεων θα συμβεί μόνο όταν αρχίσει να διαλύεται η αβεβαιότητα και όταν τεθούν σε εφαρμογή οικονομικές πολιτικές αποτελεσματικές στην παροχή υποστήριξης σε οικογένειες και επιχειρήσεις και αξιόπιστες, επειδή ακριβώς θα είναι βιώσιμες σε βάθος χρόνου.
Η επιστροφή στην ανάπτυξη και η βιωσιμότητα των οικονομικών πολιτικών είναι επίσης ουσιαστικής σημασίας για να ανταποκριθούμε στις μεταβαλλόμενες προτιμήσεις των κοινωνιών μας, ξεκινώντας από τα συστήματα υγείας, όπου η αποτελεσματικότητα μετράται τώρα από την άποψη της ετοιμότητας μας για μαζικές καταστροφές στην κλίμακα που μόλις βιώσαμε. Η προστασία του περιβάλλοντος και η αντίστοιχη προσαρμογή των βιομηχανιών και του τρόπου ζωής μας, θεωρείται από το 75% των ανθρώπων σε 16 μεγάλες χώρες ως προτεραιότητα για τις κυβερνήσεις, εξ αιτίας αυτού που μπορεί να θεωρηθεί ως η μεγαλύτερη καταστροφή για τη δημόσια υγεία της εποχής μας. Η ψηφιοποίηση είχε ήδη επιβάλλει αλλαγές στα πρότυπα εργασίας και αυτές επιταχύνονται από την πανδημία, και αναμένεται να παραμείνουν ως μόνιμα χαρακτηριστικά των κοινωνιών μας: στις Ηνωμένες Πολιτείες, εκτιμάται ότι το ένα πέμπτο της εργασίας γραφείου γίνεται πλέον μόνιμα από το σπίτι.
Ωστόσο, υπάρχει ένας τομέας που είναι κρίσιμος για την ανάπτυξη και ως εκ τούτου για όλους τους μετασχηματισμούς που μόλις ανέφερα, και όπου το μακροπρόθεσμο όραμα πρέπει να συνδυαστεί με άμεση δράση: η εκπαίδευση και, γενικότερα, η επένδυση στους νέους.
Αυτό ήταν πάντα αναγκαιότητα. Όμως η σημερινή κατάσταση καθιστά ακόμη πιο επείγουσα μια τεράστια επένδυση πνευματικών και οικονομικών πόρων σε αυτόν τον τομέα. Η ενεργή συμμετοχή στην κοινωνία του μέλλοντος θα απαιτήσει από τους σημερινούς νέους να διαθέτουν ακόμη μεγαλύτερη ικανότητα κατανόησης και προσαρμογής στην πραγματικότητα. Αν κοιτάξουμε τους πολιτισμούς και τα έθνη που έχουν διαχειριστεί καλύτερα τη συνεχή αβεβαιότητα και την ανάγκη για αλλαγή, όλοι έχουν αποδώσει στην εκπαίδευση έναν θεμελιώδη ρόλο στην προετοιμασία των νέων για τη διαχείριση της αλλαγής και της αβεβαιότητας, βάσει της πνευματικής ικανότητας και της ανεξάρτητης κριτικής σκέψης.
Είναι ηθική επιταγή το να κάνουμε αυτήν την επιλογή και να την εφαρμόσουμε σωστά : το χρέος που δημιουργείται από την πανδημία είναι άνευ προηγουμένου και θα πρέπει να εξοφληθεί κυρίως από εκείνους που είναι νέοι σήμερα. Είναι λοιπόν καθήκον μας να τους εξοπλίσουμε με τα μέσα για την εξυπηρέτηση αυτού του χρέους και να το κάνουμε ενώ ζούμε σε βελτιωμένες κοινωνίες. Για χρόνια, μια μορφή συλλογικού εγωισμού οδήγησε τις κυβερνήσεις να στρέψουν την προσοχή και τους διαθέσιμους πόρους σε πρωτοβουλίες που παρήγαγαν εγγυημένες και άμεσες πολιτικές αποδόσεις. Αυτό δεν είναι πλέον αποδεκτό σήμερα.
Λίγες μέρες πριν από τη λήξη της θητείας μου ως Προέδρου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας πέρυσι, είχα την ευκαιρία να απευθυνθώ σε φοιτητές και καθηγητές στο Università Cattolica του Μιλάνου. Ο σκοπός της ομιλίας μου ήταν να προσπαθήσω να περιγράψω τρεις ιδιότητες απαραίτητες για όσους ασκούν εξουσία:
- Η αναζήτηση της γνώσης , έτσι ώστε οι αποφάσεις να βασίζονται σε δεδομένα και όχι μόνο σε πεποιθήσεις
-Το θάρρος να λαμβάνουν αποφάσεις, ειδικά όταν δεν είναι γνωστές με βεβαιότητα όλες οι συνέπειές τους, καθώς η αδράνεια έχει συνέπειες και δεν απαλλάσσει τους υπεύθυνους λήψης αποφάσεων από τις ευθύνες τους και
-Η ταπεινότητα που τους επιτρέπει να κατανοούν ότι η εξουσία που τους έχει ανατεθεί δεν πρέπει να χρησιμοποιείται αυθαίρετα, αλλά για την επίτευξη των στόχων που τους έχει αναθέσει ο νομοθέτης στα πλαίσια της συγκεκριμένης εντολής.
Βασίστηκα τότε στα όσα έμαθα κατά τη διάρκεια της καριέρας μου. Δεν θα μπορούσα όμως να φανταστώ πόσο γρήγορα και πόσο τραγικά επρόκειτο να κληθούν οι ηγέτες μας να αποδείξουν ότι διαθέτουν αυτές τις ιδιότητες. Αλλά η σημερινή κατάσταση απαιτεί μια πρόσθετη, ειδική, μορφή δέσμευσης. Όπως έχω ήδη υπογραμμίσει, η κατάσταση έκτακτης ανάγκης που αντιμετωπίζουμε απαιτεί μεγαλύτερη διακριτική ευχέρεια εκ μέρους των κυβερνώντων από ό, τι στις συνηθισμένες στιγμές. Αυτό τους επιβάλλει υποχρέωση αυξημένης διαφάνειας στις ενέργειές τους και λεπτομερέστερης επεξήγησης του τρόπου με τον οποίο οι ενέργειες αυτές συνάδουν με την εντολή που έχουν λάβει και με τις αρχές που την ενέπνευσαν.
Εάν δεν θέλουμε τα θεμέλιά του μέλλοντος να χτιστούν πάνω στην άμμο, η οικοδόμησή του πρέπει να συμπεριλαμβάνει όλους μας. Όλη η κοινωνία πρέπει να είναι σε θέση να αναγνωρίσει τον εαυτό της στις επιλογές που θα γίνουν και στις κατευθύνσεις που θα οριστούν, έτσι ώστε να μην ανατραπούν αργότερα. Έτσι, η διαφάνεια και ο διαμοιρασμός των πληροφοριών - που ήταν πάντα απαραίτητες για την αξιοπιστία της κυβερνητικής δράσης - είναι θεμελιώδεις σήμερα, επειδή η διακριτική ευχέρεια που χαρακτηρίζει την τρέχουσα κατάσταση έκτακτης ανάγκης επιβάλει επιλογές των οποίων οι επιπτώσεις θα γίνονται αισθητές για πολλά από τα επόμενα χρόνια.
Αυτή η ανάγκη για συλλογική επιβεβαίωση των αξιών που μας ενώνουν και για ένα κοινό όραμα ως προς το μέλλον που θέλουμε να οικοδομήσουμε, ισχύει τόσο στο ευρωπαϊκό επίπεδο όσο και στο επίπεδο των κρατών- μελών.
Η πανδημία έχει δοκιμάσει σοβαρά την κοινωνική συνοχή σε όλο τον κόσμο και έχει αναζωπυρώσει τις εντάσεις ακόμη και μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών.
Η Ευρώπη μπορεί να βγει ενισχυμένη από αυτήν την κρίση. Η κυβερνητική δράση βασίζεται σε θεμέλια που έχει καταστήσει ασφαλή η νομισματική πολιτική. Το ταμείο Next Generation της ΕΕ εμπλουτίζει το οπλοστάσιο της ευρωπαϊκής πολιτικής. Η αναγνώριση του ρόλου που μπορεί να διαδραματίσει ένας Ευρωπαϊκός Προϋπολογισμός στη σταθεροποίηση των οικονομιών μας και το προηγούμενο της έκδοσης κοινού χρέους, είναι στοιχεία σημαντικά και μπορουν να αποτελέσουν τη βάση σχεδιασμού ενός κοινού Ενωσιακού Υπουργείου Οικονομικών. Το όφελος μιας τέτοιας προοπτικής για την επίτευξη σταθερότητας στη ζώνη του ευρώ έχει καταστεί προφανές εδώ και πολύ καιρό.
Μετά από δεκαετίες ευρωπαϊκής λήψης αποφάσεων που κυριαρχούνται από διακυβερνητισμό - όπου υπερισχύει η βούληση μεμονωμένων κυβερνήσεων - η Επιτροπή βρίσκεται και πάλι στο επίκεντρο της δράσης. Στο μέλλον, λοιπόν, μπορούμε να ελπίζουμε ότι η διαδικασία λήψης αποφάσεων θα γίνει και πάλι λιγότερο πολύπλοκη και δυσχερής, αντικατοπτρίζοντας την πεποίθηση, την οποία αισθάνονται οι περισσότεροι, για την ανάγκη μια ισχυρής και σταθερής Ευρώπης, ειδικά σε έναν κόσμο που φαίνεται να αμφισβητεί το σύστημα διεθνών σχέσεων που μας προσέφερε τη μεγαλύτερη περίοδο ειρήνης στην ιστορία μας.
Αλλά δεν πρέπει να ξεχνάμε τις συνθήκες που επέφεραν αυτό το βήμα προς τα εμπρός για την Ευρώπη: η αλληλεγγύη ενώ θα έπρεπε να ήταν αυθόρμητη υπήρξε καρπός διαπραγματεύσεων. Ούτε πρέπει να ξεχνάμε ότι η ισχυρή και σταθερή Ευρώπη που όλοι θέλουμε είναι εκείνη όπου η ευθύνη συμβαδίζει και νομιμοποιεί την αλληλεγγύη.
Επομένως, αυτό το βήμα προόδου θα πρέπει να ενισχυθεί από την αξιοπιστία των οικονομικών πολιτικών, τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε εθνικό επίπεδο. Τότε δεν θα ήταν πλέον δυνατό να πούμε, όπως έκαναν ορισμένοι, ότι οι αλλαγές που επήλθαν ως αποτέλεσμα της πανδημίας είναι προσωρινές. Αντ 'αυτού, θα μπορούσαμε να θεωρήσουμε την ανασυγκρότηση των ευρωπαϊκών οικονομιών πραγματικά ως εγχείρημα που μοιράζονται όλοι οι Ευρωπαίοι και ως ευκαιρία να σχεδιάσουμε ένα κοινό μέλλον - όπως έχουμε κάνει τόσες πολλές φορές στο παρελθόν.
Αποτελεί βασικό χαρακτηριστικό του ευρωπαϊκού εγχειρήματος να εξελίσσεται σταδιακά και προβλέψιμα, με τη δημιουργία νέων κανόνων και νέων θεσμών. Η εισαγωγή του ευρώ προέκυψε λογικά από τη δημιουργία της ενιαίας αγοράς. Η ανάπτυξη, πρώτον, κοινών φορολογικών κανόνων, και αργότερα της τραπεζικής ένωσης, ήταν απαραίτητες συνέπειες της ύπαρξης του ενιαίου νομίσματος. Η δημιουργία ενός ευρωπαϊκού προϋπολογισμού - που είναι η φυσική εξέλιξη της θεσμικής μας αρχιτεκτονικής - θα διορθώσει μια μέρα το κενό που εξακολουθεί να υπάρχει.
Αυτή είναι μια εποχή αβεβαιότητας και άγχους, αλλά είναι επίσης μια στιγμή προβληματισμού και κοινής δράσης. Ο δρόμος μπροστά μπορεί σίγουρα να βρεθεί και δεν είμαστε μόνοι στις προσπάθειές μας να το βρούμε.
Πρέπει να υποστηρίξουμε τους νέους επενδύοντας στην εκπαίδευση και την κατάρτιση τους. Μόνο τότε, με την καθαρή συνείδηση εκείνων που έχουν εκπληρώσει τις δικές τους ευθύνες, θα είμαστε σε θέση να πούμε στους νεότερους της κοινωνίας ότι ο καλύτερος τρόπος για να βρείτε τον ρόλο σας στο παρόν είναι να σχεδιάσετε το μέλλον σας.
[Το αγγλικό κείμενο είναι αναρτημένο στην σελίδα της Συνάντησης του Ρίμινι:https://www.meetingrimini.org/en/draghis-speech-at-rimini-meeting/.Η απόδοση στα ελληνικά έγινε από εμάς]
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου